Құқық иелерін есепке алу, шығармаларды және оларға деген құқықты тіркеу тәртібі туралы ереже

«Абырой» Авторлық Қоғамы» РҚБ 2019 жылғы 26 маусымдағы Есеп саясатынан

1. Тарату бөлімінің жұмыс жүйесі

• Авторларды есепке алу.

8.1.1 Шығармалары авторлық құқықпен қорғалған, пайдалану үшін қаламақы төленетін қазақстандық авторлар «Абыройда» - Авторлық бөлімде тіркеледі.

8.1.2 Авторлар Авторлық бөлімге барып тіркеледі немесе тұрғылықты жеріне орай тіркеуге қажетті құжаттарды жібереді.

8.1.3 Автор қайтыс болғаннан кейін оның авторлық құқығының барлық әрекет ету мерзімінде тіркеу және онымен байланысты барлық жазбалар Авторлық бөлімде сақталады,

8.1.4 Авторды тіркеу үшін келесі құжаттар қажет:

- «Абыроймен» өзінің мүліктік құқығын басқаруға беру туралы жасалған шарт (1-қосымша);

- бекітілген нысанда толтырылған және автор қол қойған тіркеу парағы (2-қосымша);

- автор ұсынған шығармаларды тіркеуге негіз болатын осы нұсқаулықта көзделген құжаттар (3-қосымша).

8.1.5 Әрбір тіркелген авторға жеке іс ашылады, ол келесі материалдар мен құжаттардан құралады;

- автордың тегі, аты және әкесінің аты, оның шығармашылық қызметінің сипаты (драматург, аудармашы, мәтіннің авторы, сазгер) көрсетілген папкалар;

- автордың тіркеу парағы және оның шығармасын тіркеу туралы өтініш;

- тіркеу парағында көрсетілген шығармаларға, сондай-ақ тіркеу парағын толтырғаннан кейін тіркелген шығармаларға оның авторлығын растайтын құжаттар;

- бірлескен авторлық келісімдер;

- осы автордың шығармаларын пайдаланғаны үшін авторлық сыйақыны тіркеу мен төлеуге байланысты барлық мәселелер бойынша авторлармен және әртүрлі ұйымдармен хат алмасу.

- Дүниежүзілік мәліметтер қорына одан әрі қосылу үшін MP3 форматындағы шығармалар.

8.1.6 Авторлардың жеке ісі Авторлық бөлімде жүргізіледі; файлдар арнайы шкафта алфавиттік тәртіпте сақталады және мүдделі ұйымдарға және жеке тұлғаларға «Абырой» директоры не оның орынбасарының рұқсатымен беріледі.

8.1.7 Егер «Абыройда» тіркелген автор өзінің «Абыройда» тіркелгенін растайтын анықтама алуға жүгінсе, онда мұндай анықтаманы Авторлық бөлім дайындайды және оған «Абырой» директоры не оның орынбасары қол қояды.

• Егер автор шетелге тұрақты тұрғылықты жерге көшсе, онда оның жеке ісі, шығармаларды тіркеу картасы; шығарманың мүліктік құқығы мен шоттағы қалдықты нақтылауға арналған бақылау картасы автордың жеке өтініші және «Абырой» директоры не оның орынбасарының қарары негізінде жіберіледі.
• Авторлардың жеке істері автордың көзі тірісінде және мұрагерлерінің авторлық құқығының барлық мерзімінде тұрақты сақталатын құжаттар болып табылады, содан кейін олар бекітілген тәртіппен мұрағат органдарына беріледі.
• Авторлық бөлім журналда жаңадан тіркелген авторлардың; басқа елге тіркеуге берілген авторлардың; басқа елдерден тіркеуге қабылданған авторлардың, сондай-ақ қайтыс болған авторлардың есебін жүргізеді.

Шығармаларды тіркеу.

• «Абырой» авторларының пайдалану үшін авторлық қаламақы төленетін әр шығармасы авторлық бөлімде тіркелуі керек.
• Көлемді шығармалар, олардың авторлары шығармашылық одақтарға мүше екеніне қарамастан, автор келесі құжаттарды ұсынған жағдайда ғана тіркеледі:

- автордың тіркеу туралы өтініші;

- титулдық парақтың немесе осы шығарманың театрмен куәландырылған театрландырылған бағдарламасының көшірмесі немесе шығарманы кім және қашан басқаны туралы өтініште көрсетілген;

- шығарманың алғашқы қойылымының шыққан күні туралы театрдан ақпарат;

- шығарманы өлең түріндегі пьеса ретінде тіркеу үшін жоғарыда аталған құжаттардан басқа автор театрдан спектакль мәтінінің жартысынан көбі өлең түрінде (рифмалы, ақ немесе еркін өлең) ұсынылғанын растайтын анықтама тапсыруы керек;

- егер авторлық құқықпен қорғалатын шығарманың өзгеруі, толықтырылуы, өңделуі, аударылуы, сахналануы немесе өзге де өзгеріске ұшырауы нәтижесінде туындаған шығарма тіркелген болса, онда жоғарыда аталған құжаттардан басқа мұндай шығарма авторлары түпнұсқа шығарма авторының өзгертуге, толықтыруға, өңдеуге, аударуға жазбаша рұқсатын ұсынады.

8.2.3 Драмалық спектакльді сүйемелдейтін музыкалық шығармалар келесі құжаттар ұсынылған жағдайда тіркеледі:

- музыка жазылған пьесаның атауын, берілген автордың музыкалық нөмірлерінің санын, музыка орындалатын актілер санын, басқа авторларға тиесілі номерлердің тізімін, осы музыкалық сүйемелдеуімен спектакль қойған театрдың атауын көрсете отырып, автордың тіркеуге арналған өтініші;

- спектакльде орындалатын музыканың осы композиторға (композиторларға) тиесілі екені туралы театрдың куәліктері, сондай-ақ осындай актілерде және саны осындай нөмірлерде (сол шығарманың қайталануын қоса) дыбыстар немесе музыкалық тізімге қосымша жоғарыдағы ақпаратты нөмірлейді. Театр сертификатын (баяндамасын) автордың өзі немесе осы театрға тағайындалған уәкілетті «Абырой» өкілі ұсынады.

• Шағын формадағы шығармалар авторлардың қалауы бойынша тіркеледі. Өтінімде шығарманың түпнұсқалық дәрежесі (түпнұсқа, аударма, өңдеу немесе өңдеу, сондай-ақ егер аударма, өңдеу немесе өңдеу, сол кезде шығармасы аударылған, өңделген немесе реттелген болса) көрсетілуі керек. Өтінімге тіркелген шығармалардың жазбалары мен мәтіндері қоса беріледі. Авторлық құқықпен қорғалмаған шығармаларды өңдегені үшін өңдеушіге өңдеуден өткен түпнұсқа шығарманың авторына тиесілі қаламақы мөлшерінің 50% мөлшерінде қаламақы төленеді. Егер автор тіркеуге арналған өтінімде авторлық қаламақыны тарату тәртібі туралы нұсқаулықта көрсетілмеген шығарманың жанрын көрсетсе, онда бұл шығарманың жанры шығарманың авторымен осындай теңестіруді келісу арқылы осы нұсқаулықта бар біреуіне теңестіріледі.
• Шағын формадағы әдеби шығармалар келесі құжаттар ұсынылған жағдайда тіркеледі:

- шығарманың атауын, формасын (жанрын), шығарманың өзіндік дәрежесін (түпнұсқа, аударма, өңдеу, сондай-ақ егер шығарма аударылған немесе өңделген болса, онда кімнің аударғаны және өңдегені), сондай-ақ осы шығарманың авторларын көрсете отырып, тіркеуге арналған өтініштер,;

- шығармалардың қолжазбалары.

• Шағын формадағы музыкалық шығармалар келесі құжаттар ұсынылған жағдайда тіркеледі:

- шығарманың тақырыбын, формасын (жанрын), оның түпнұсқалық дәрежесін (түпнұсқасы, өңделуі, көркемделуі, сонымен қатар егер өңделген не көркемделген болса, шығарманы кім өңдеп, кім көркемдегені) сондай-ақ осы шығарманың бірлескен авторлары көрсетілген тіркеуге арналған өтініштер,

- шығарма ноталары.

• Концерттік бағдарламаларда орындалатын хореографиялық шығармалар егер автор хореографияны тіркеуге өтінім және осы шығарманы орындауға қабылдаған және хореографияның авторлығын растайтын ұйымның анықтамасын немесе хореографияны жазудың қолданыстағы әдістерінің бірімен орындалған шығарманың хореографиялық мәтінін ұсынған жағдайда «Абыройда» тіркеледі тіркеледі.
• Концерттік бағдарламаларда орындалған және эстрадалық-цирктік (түпнұсқа) жанрдағы шығармалар келесі құжаттар болған жағдайда «Абыройда» тіркеледі:

- автордың осы шығарманы тіркеу туралы өтініші:

- шығарманы орындауға қабылдаған ұйымның көркемдік кеңесінде бекітілген сценарий қолжазбалары.

• Шығармаларды авторлардың біреуі тіркеуі мүмкін, бірақ шығарманы тіркеу тәртібі сақталуы тиіс.

Бірлескен авторлықта жасалған шығармаларға авторлық сыйақыны бөлу тең авторлар арасында жасалған шартқа сәйкес, ал ондай болмаған жағдайда - тең авторлар арасында тең үлесте жүзеге асырылады.

• Шығармаларды тіркеу осы шығарма туралы қажетті мәліметтерді авторлық шығармалардардың карточкасына  (КРПА) енгізу арқылы, сондай-ақ, шығарманың жанрына байланысты ірі формалар мен кішігірім формалар каталогының картасына енгізу арқылы жүзеге асырылады. Бұл карточкаларда осы карточка түрінде қарастырылған шығарма туралы барлық ақпарат болады.

Үлкен карточкада тек қойылымның өзі туралы ғана емес, сонымен қатар театрларда осы спектакльмен бірге жүретін музыка туралы, музыканың авторының (авторларының) аты-жөні, музыкалық нөмірлер мен музыканың сүйемелдеуімен орындалатын актілер саны, ал егер музыка командалық болса, онда барлық музыка авторлары арасында қаламақыны бөлу туралы мәліметтер де енгізіледі.

• Егер автор шығарманы екі немесе одан да көп атаумен тіркейтін болса, онда бұл шығармалардың барлық тақырыптары автордың шығармаларының тіркеу карточкасына жазылады, ал үлкен немесе кішігірім формадағы карточкалар осы шығарманың әр тақырыбына бөлек енгізіледі, бірақ әр картада басқасы (басқалары) жақшада көрсетіледі.
• Барлық карточкалар осы формалардың әрқайсысы үшін жеке картотекаларда сақталады және картотекалардың каталогтық жәшіктерінде қатаң алфавиттік тәртіпте: авторлардың шығармаларын тіркеу карточкалары - авторлардың тегі бойынша, ал үлкенді-кішілі формадағы карточкалар - шығармалардың атауларына сәйкес, алфавитті бірінші әріптен бастап соңғы әріпке дейін сақтай отырып орналастырылады.
• Авторлар шығармаларының тіркеу карталары «Абыройда» тіркелген авторларға қатысты сақталады. «Абыройда» тіркелген авторларға тиесілі барлық шығармалар үшін үлкенді-кішілі формадағы карточкалар сақталады. Шетелдік авторлар тұрақты тұрғылықты жері бойынша тіркеледі. Шетелдік авторлардың шығармалары үшін сыйақы Авторлық бөлім құжаттарында және төлеушінің мәліметтері негізінде есептеледі және тиісті авторлық қоғамдар арқылы аударылады.

• Авторларды іздеу.
  • Авторлық бөлім осы нұсқаулықта белгіленген тәртіппен еңбектері төлем парақтарында немесе өңдеуге алынған есептерде кездесетін, бірақ әлі тіркелмеген авторларды іздеуге міндетті.
  • Егер «Абыройда» тіркелмеген үлкен формадағы шығарманың авторының тегі төлем парағында кездессе, Авторлық бөлім театрға хат немесе тең авторға сұрау жібереді. «Абырой» жүйесінде тіркелмеген, шығармалары алғаш рет екі немесе одан да көп есептерде кездескен авторларды іздеу дәл осылай жүзеге асырылады.
  • Авторларды іздеу барысын бақылау үшін бөлім журнал жүргізеді, онда авторларды іздеуге байланысты барлық сұраулардың даталары мен мекен-жайлары, сұрауларға жауаптардың күндері мен мазмұны және іздеудің соңғы нәтижелері жазылады. Есепте алғаш кездескен тіркелмеген автордың тегі іздеу тізіміне енгізіледі және ол үшін бухгалтерияда жеке кабинет ашылады.
  • Егер іздеу оң нәтиже беріп, автордың тұрғылықты жері анықталса, соңғысына тіркеу парағы және автор мен шығармаларды тіркеу үшін тиісті құжаттар жіберіледі. Автордан қажетті материалдар түскен кезде авторды және оның шығармаларын тіркеу осы Ережеде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
  • Егер іздеу оң нәтиже бермеген болса және автордың тұрғылықты жері анықталмаса, бөлім басшысы іздеуді тоқтату туралы шешім шығарады, ол туралы іздеу журналына жазба енгізіледі. Ал мұндай автордың аты-жөні іздеу тоқтатылған авторлардың арнайы тізіміне енгізіледі. Бұл тізім іздеу журналында сақталады. Іздеуі тоқтатылған авторларға қатысты барлық корреспонденциялар «Іздеуі тоқтатылған белгісіз авторлар» жеке файлында толтырылады.
  • Авторларды іздеуге байланысты анықтамалар жібермес бұрын тіркелген авторлардың біріктірілген тізімінде және іздеуі тоқтатылған авторлар тізімінде тиісті тектің болмауы тексеріледі.
  • Жыл сайын Авторлық бөлім жаңа авторларды іздеу туралы статистикалық есепті келесі түрде дайындайды:

Шығармалардың тиесілігін анықтау

• Авторлық бөлім осы нұсқаулықта белгіленген тәртіппен төлем парақтарында және есептеулерде табылған, бірақ «Абыройда» тіркелмеген, төлем парақтары мен есептер бойынша авторлық бөлімде тіркелген авторларға тиесілі шығармалардың тиесілігін анықтауға міндетті. Егер шығармалар «Абыройда» алынған еңбекақы парақтары мен есеп берулерге қарағанда шет елдерде тіркелген авторларға тиесілі болса, онда мұндай шығармаларға нақты мүліктік құқығын анықтау авторлардың тіркелген жерінде жүзеге асырылады.
• Егер «Абыройда» тіркелген автордың тіркелмеген үлкен формадағы шығармасы немесе пьесаны сүйемелдейтін музыкасы төлем парағында табылса, онда мұндай авторға тиісті формада сұрау жіберіледі (үлкен формадағы шығармаларға қатысты немесе пьесаны сүйемелдейтін музыкаға қатысты).
• Егер есепте автордың «Абыройда» тіркелген шағын формадағы тіркелмеген шығармалары болса, соңғысына тіркеуге сұраныс нысаны жіберіледі. Үлкен және кіші формадағы шығармаларға меншік құқығын нақтылаудың барысы мен нәтижесін бақылау үшін шығармаларға меншік құқығын нақтылау үшін бақылау картасы толтырылады және сақталады. Бақылау карталары алфавиттік тәртіпте арнайы картотекада сақталады және барлық еркін бағандарды толтырып, осы картаға енгізілген барлық шығармаларды сәйкестендіру аяқталғаннан кейін соңғысы картотекадан алынып, автордың жеке ісіне сақтауға жіберіледі.
• Әрбір жаңа сұрауды авторға жіберген кезде осы автордың бақылау картасымен, сұраныстар бұрын жасалған барлық шығармаларға жауаптар алынған-алынбағанын тексеру қажет. Егер жауаптар кешіктірілсе, онда бұл шығармалар туралы сұраудың жаңа түрінде еске салу қажет.
• Егер автор сұрау салынған шығарманың меншігін растайтын болса, ол әдеттегі тәртіпте тіркеледі, ал карточкаға тергеу аяқталғандығы туралы белгі қойылады.
• Егер автор өзіне қатысты сұрау салынған шығарманы мойындамаса және одан әрі нақтылау оң нәтиже бермесе, бақылау карточкасында автордың бұл шығармадан бас тартқаны туралы белгі қойылады және шығармаға меншік құқығын түсіндіру тоқтатылады. Егер «Абырой» сұраған автор өзіне тиесілі шығармадан бас тарта отырып, шығарманың басқа шынайы авторын атаған болса, бақылау карточкасына белгі қойылады және осы шығарма үшін бірінші авторға есептелген қаламақы оның шотынан екінші автордың шотына шығарылады, ал соңғысы растағаннан кейін осы шығармаға меншік құқығы, осы шығарманы тіркеу жүзеге асырылады. Егер автор екі сұранысқа жауап бермесе (соңғы сұраныс түбіртек туралы хабарламамен жіберіледі), бақылау карточкасында белгі қойылады.

Тіркелмеген шығармаларды анықтауға байланысты корреспонденция сауал жолданған автордың жеке ісінде сақталады.